فیروز آباد فارس-FIRUZABAD FARS

firuzabad fars(شهر باستانی گور پایتخت اردشیر)

فیروز آباد فارس

 یکی از شهرهای تاریخی ایران در 95 کیلو متری جنوب غربی شیراز واقع است. دارای هوای معتدل مانند شیراز است.جمعیت حدود 250000 نفر. و مانند تخت جمشید  و کازرون شهری باستانی با جاذبه های تاریخی از قبیل ..

آتشکده معروف ساسانی و چاه آرتزین و آتشکده بزرگ فارس-کاخ اردشیر - قلعه دختر که در دره معروف و دیدنی تنگاب بعد از سد فیروز آباد و تونل

کنار جاده بالای کوه قرار دارد .و حدود ده دقیقه پیاده روی پلکانی . وتله کابین دارد.پارک جنگلی و آبشار خرقه. دره و امامزاده خرقه که در بهار طبیعتی مانند جاده چالوس دارد.

از ذیگر نقاط دیدنی و تفریحی این شهر چهل چشمه حنیفقان- تنگ ناری-میمند گلاب خیز-نقش برجسته دره تنگاب-باغهای گل گلاب میمند-جنگلهای طبعی و زیبای بنشه-کیالک-بادام کوهی و آثار کاخ اردشیر و خندق اطراف شهر و ....

مناره و شهر قدیم-تنگه هایقر و سد مربوطه-امامزاده اسماعیل خوید مبارکی- و کوه زیبا و بلند پادنا که بعد از کوه دنا بلند ترین کوه در فارس است.

بافت جمعیتی شهر شامل عشایر غیور قشقائی و فارسی زبانهاست .که ترکیب زیبائی به شهر داده است.

آتشکده بزرگ فارس

---

آتشکده فیروزآباد فارس

---

مناره شهر قدیم فیروزآباد و کوه پا دنا

فارس در کتیبه های هخامنشی به صورت پارسه و در نوشته های یونانی به شکل پرسیس آمده و معرب آن فارس است . یونانیان نام ایالت پرسیس را به اشتباه بر تمام ایران اطلاق می کردند . در جنوب ایران تا کرانه های خلیج فارس، سرزمینی گسترده است که از روزگاران باستان، پارس ‌(فارس) نام داشته و از آغاز دوره اسلامی مرکز آن شیراز بوده است . این سرزمین، از چند هزار سال پیش زیستگاه پر رونق اقوام بومی ایران، و به ویژه، عیلامیان بوده و از این قوم، آثار بسیاری در گوشه و کنار فارس، هم چون کورنگون ممسنی، نقش رستم، تخت جمشید ( مرودشت) به جای مانده است . سه هزار سال پیش از این، قومی که خود را آریایی می خواندند، از جنوب روسیه امروزی به فلات ایران سرازیر شدند و پس از زد و خوردهای فراوان با بومیان آن سامان، به پیروزی رسیدند و برای خود سکونتگاه هایی بر پا داشتند . بیشتر این آریاییان، چوپان و گله دار و کوچ نشین بوده زندگی قبیله ای داشتند . دین آنان، گونه ای بینش توحیدی بود . آنان به خدای یگانه و بزرگی به نام اهورامزدا ایمان داشتند و نیروهای طبیعی، مانند :‌ آب، آتش، باد، خاک و خورشید را دارای فره ایزدی پنداشته سرچشمه بدی ها و تاریکی ها را در وجود اهریمن می جستند . این آریاییان، قبیله های بزرگی داشتند که معروف تر از همه پارسیان، مادها، سکاها، بلخیان، سغدیان، خوارزمیان، هراتیان و پارتیان بودند . همه این قبیله ها به یک زبان بزرگ اما با لهجه های متفاوت سخن می گفتند و سرزمین خود را به نام " آریا وئیج" (ایران ویج) می خواندند . پارسیان، یکی از اقوام ایرانی بودند که در سه هزار سال پیش به فارس آمدند و در چند مکان، از جمله در انشان (مالیان در 46 کیلومتری شمال شیراز) و پاسارگاد ساکن شدند . پایتخت آنان، نخست پاسارگاد بود که بعدها، به همدان انتقال یافت .

شهر باستانی گور و فیروزآباد کنونی کاخ- آتشکده سنگ نگارة فیروزآباد و سنگ نبشتة پهلوی آن: علی سامی فیروزآباد کنونی را در عهد باستان «اردشیر کوره» و «شهر گور» مینامیده‌اند که معرب آن «جور» گردیده است. این شهر در روزگاران گذشته یعنی عهد شاهنشاهی ساسانی و سده‌های نخستین اسلام، مرکز کوره اردشیر و یکی از پنج ناحیة معروف پارس را تشکیل میداده است نام کنونیش بنا بگفته مقدیسی تاریخ‌نویس سده چهارم هجری چون خوش‌آیند امیر عضدالدوله دیلمی نبوده که بگویند: «ملک به گور رفت» یعنی به شهر گور رفت، به فیروزآباد تبدیل گردید و ظاهراً این نام باید از نام «فیروز» نیای انوشیروان گرفته شده است. راه شیراز به بندر باستانی سیراف از همین شهر میگذشته است. گسترش کوره اردشیر در عهد ساسانی و سده‌های نخستین اسلام از شیراز تا دریای پارس و جزایر جنوبی از خارک تا قشم، و از خاور به دارابگرد و از باختر به بیشاپور و کازرون محدود میگردیده، پس از کوره استخر از بزرگترین کوره‌های پنجگانه فارس بوده است. امروز نیز از آن لحاظ که نخستین آثار و سنگ نگاره از بنیان‌گذار شاهنشاهی ساسانی را در کنار خود نگاهداشته است، و بمناسبت نمایاندن معماری عالی و هنر شگرف این دودمان برجسته، در دید باستان‌شناسان و پژوهندگان و تاریخ‌نویسان، یکی از جاهای با ارزش و باستانی کشور بشمار می‌رود. بنای این شهر را به عهد اردشیر بنیانگذار شاهنشاهی ساسانی نسبت میدهند، و تاریخ‌نویسان اسلامی مانند ابن‌فقیه (سده سوم هجری) و مقدیسی و اصطخری (سده چهارم هجری) نیز این مطلب را تأیید نموده‌اند: اردشیر پس از گسترش فرمانروائی خود در خاک پارس و کرمان و نواحی کرانه دریای پارس، پیش از شکست اردوان پنجم واپسین شهریار اشکانی، در فیروزآباد کاخ و آتشکده‌ای بساخت. کاخ فیروزآباد نخستین بنای طاقدار سبک ایرانی و کار معماران و مهندسان ایرانی است که از دوره‌های باستانی بجا مانده است و در این شهر بهتر از هر جای دیگر معماری عالی زمان ساسانیان را می‌توان بخوبی دید و شناخت. پس از آن در سروستان و بیشاپور کازرون، البته پس از ایوان و طاق مدائن. اردشیر شهرهای دیگری در حوزه شاهنشاهی ایران ساسانی ساخته است، که در تاریخ بلعمی چند تائی از آنها را باین شرح نام برده است: «به پارس شهر جور و آنرا «اردشیر خوره» نام کرد، و شهری دیگر بنام «رام اردشیر» و دیگر هم آنجا نام وی «ریواردشیر»، و بناحیت اهواز شهری بنا کرد نام او «هرمز اردشیر» و آنرا «سوق‌الاهواز» خوانند، و به سواد شهری بنا کرد نام آن «به اردشیر» و آن به عربی «مدائن» است و «ایساباد اردشیر» و آنرا «کرخ میسان» خوانند و به بحرین شهری بنا کرد نام آن «بوذر اردشیر» و امروز آنرا خّره خوانند».  فردوسی شهرهای اردشیر را اینطور بیان کرده است: هوا خوشگوار و  بر از آب کش به گیتی مرا شارسان است‌شش هوا مشکبوی و به جوی آب‌شیر یکی   خوانده‌ام   خّره  اردشیر گر آن بر سوی پارس کردم‌گذر چو رام‌اردشیر است شهری‌دگر که گردد زیادش ، جوانمرد  پیر دگر   شارسان  اورمزد  اردشیر پر از مردم و آب و سود و زیان کزو  تازه  شد  کشور  خوزیان پر از باغ  و  پر گلشن  و  آبگیر دگر   شارسان   برکه   اردشیر پر  از  چشمه  و چارپا و نبات دود  ربوم  بغداد  و  آب فرات چو از من سخن بشنوی یادگیر که  خوانی  بنا  پادشاه  اردشیر فیروزآباد پس از جلگه مرودشت، استخر، و بیشاپور کازرون، از جاهای باستانی فارس و بلکه کشور ایران است که آثار و نقوش از وران گذشته در کنار و پیرامون خود بیادگار نگاهداشته که هر کدام به نوبه خود از آثار گرانبهای ادوار باستانی ما را تشکیل میدهد. در سوی باختری شهر کنونی، آثار صفه‌ای از سنگهای گران‌وزن دیده میشود، که سبک سنگ تراشی و اندازه و طرز نصب سنگها به حجاری و کارهای دوران هخامنشی شباهت دارد. تکه‌ای از تنه یک ستون از سنگ سیاه رنگ که اینک در مدخل امام‌زاده‌ای در همان حوالی صفه افتاده و شبیه تنه ستونهای بکار رفته در تخت جمشید میباشد، این حدس را تأیید مینماید که صفه نامبرده بنائی از دوران هخامنشی بوده که پس از آن، در زمان اردشیر نسبت به ترمیم و تجدید و گسترش آن اقدام شده است. زیرا معروف است که اسکندر آب بر روی شهر بست تا شهر ویران گردد و چندی این جلگه بصورت باتلاق و دریاچه درآمده بود. مقدیسی از وجود آتشکده‌ای در دروازه شهر سخن میگوید که نبشته‌های پهلوی داشته و یادآور میشود که برای ساختمان این پرستشگاه سی هزار دینار زر مصرف گردیده. و باز همین مورخ از یک میدان بزرگ در میان شهر و از باغهای فراوان گل سرخ یاد کرده است و مینویسد: «که از هر دروازه شهر که شخص بیرون رود تا شش کیلومتر در باغ و ساختمان راه می‌پیماید». قزوینی هم از گلهای سرخ ممتاز و فراوان فیروزآباد توصیف بسیار کرده و مینویسد: که بهترین انواع گل سرخ که شهرت همه جائی دارد، در باغهای این شهر باندازه بسیار موجود و بهمین مناسبت یکی از صادرات عمده این شهر در عهد باستانی گلاب بوده است. یاقوت حموی تاریخ‌نویس سده هفتم هجری در معجم‌البلدان در توصیف این شهر نوشته: «که خوش آب و هوا، پاکیزه و زیبا و سبز و خرم است. از هر سو که شخصی بخواهد وارد این شهر شود باید شش میل در باغ و بوستان و از زیر درختان سبز و خرم بگذرد تا به دروازه شهر برسد. در هجوم «تازیان» شهر گور، سالها در محاصره بود، و مردم آن شهر برای نگاهداری مرز و زادگاه خویش مدتها دلیرانه پایداری نمودند. اما پس از سالها ایستادگی بواسطه نداشتن خوراک و خواربار پایداریشان شکسته شد و شهر بدست تازیان افتاد، و نام آنرا معرّب ساخته «جور» گفتند و عضدالدوله از پادشاهان آل‌بویه که در تشیید اصول ملی ایرانی خدمات بزرگی انجام داده، برای اینکه عمل تازیان را در نامگذاری این شهر به «جور» ملغی کرده باشد نام آنرا به «فیروزآباد» مبدل ساخت. و همچنین وی نوشته است که اسکندر هنگام محاصره فیروزآباد آب رودخانه را تغییر مسیر داد و شهر در آب متراکم غرق و ویران گردید، و همانطور بود تا زمان اردشیر که باتلاق را خشکانیده و شهر تازه‌ای ساخت!» این داستان تا حدی بعید بنظر میرسد زیرا نمی‌توان باور کرد که جلگه‌ای با این موقعیت پانصد سال متروک و باتلاق مانده باشد.

	اصطخری مورخ دیگر سده چهارم هجری بهمین مضمون نوشته‌است: جای کنونی شهر استخر آب راکدی بود، اردشیر بابکان چون نذر کرده بود در جائی که بر دشمن خود پیروز گردد شهری بسازد و چون بر یکی از دشمنان خود در همین جا پیروز گردید، دستور داد آب آنرا با کندن کانال‌هائی بخشکانند و شهر را در آن جایگاه بسازند. و نیز از یک بنا بنام «طربال یا ایوان» سخن بمیان آورده که در میان شهر برفراز تلّی ساخته بودند. این بنا اکنون ویرانه و سنگهای آن هر اندازه مانده روی همان تل و در کنار مغرب شهر کنونی فیروزآباد جلب نظر را می‌نماید. بنابراین فیرزآباد از زمان ساسانیان شهری بزرگ و باندازه شهر استخر وسعت داشته، مانند سایر شهرهای ساسانی گرد ساخته شده و چهار دروازه داشته است: دروازه شمالی بنام دروازه هرمز، دروازه جنوبی بنام اردشیر، دروازه خاوری بنام مهر (میترا) و دروازه باختری بنام بهرام. ساختمانهای باستانی فیروزآباد : در فیروزآباد و پیرامون آن آثار و ساختمانها و دژها و سنگ نگاره‌ها و سنگ نبشته‌ایست که بذکر آنها مبادرت مینماید: در سوی باختری شهر کنونی صفه‌ای مربوط به یک کاخ یا پرستشگاه باستانی از سنگهای گران‌وزن دیده میشود، که سبک حجاری و اندازه و نصب آنها بی‌شباهت به حجاریها و کارهای دوره هخامنشی نیست. تکه‌ای از یک ستون خاکستری رنگ مایل بسیاه با تراش شیاردار شبیه ستونهای کاخ تچر تخت جمشید در کنار بقعه امامزاده جعفر، این حدس را تقویت مینماید
		فیروزآباد- قصر قلعه دختر- قرن سوم میلادی

که این ویرانه شاید در نخست مربوط بزمان هخامنشی‌ها بوده، همانند کاخهای کوچک سَرَوان ممسنی و تپه حکوان‌کوار و برازجان، پس از برچیده شدن شاهنشاهی هخامنشی، ویران و به سرنوشت سایر آثار دیگر این دودمان دچار گردیده، پس از آن، در زمان اردشیر نسبت به احیاء و توسعه آن اقدام شده باشد. درازای صفه در حدود هشتاد متر و پهنای آن شصت و پنج متر می‌باشد. در میان آن صفّه، چهار طاق بلندی به ارتفاع حدود هشت متر و نیم و پهنای بیست و شش متر باطاقهای ضربی مسقّف بوده است. نظرانداز صفّه و مخصوصاً چهار طاقی روی آن وسیع و زیبا، و از فراز آن منظره تمام شهر و باغهای دورن و برون بخوبی نمایان بوده، بطوریکه نوشته‌اند، از محازی صفه نهر و جدولی ساخته بودند که آب به شکل آبشار از یکسوی آن جاری، و از سوی دیگر خارج میگردیده است. بنای نامبرده در دوره اسلام ویران گردیده، زمان اصطخری (سده چهارم هجری) ویرانه‌ای بیش نبوده که بهمان وضع آنرا توصیف کرده است. امروز نیز حدود صفّه تا حدی معین و مشخص، و مقداری از سنگهای آن ساختمان در همان اطراف پراکنده و برای رهگذری که برفراز آن میایستد، دوران شکوه و عظمت دیرینی را حکایت مینماید. دویست متری جنوب این ویرانه، مناره سنگی چهارگوش بلندی موجود است که هر ضلع آن تقریباً ده متر و بیش از بیست و پنج متر بلندی دارد، و بوسیله پلکان مارپیچی که در اطراف آن بوده ببالای برج میرفته‌اند. قلعه دختر : در وسط تنگاب، بر قله کوه ساخته شده است. این دژ معظم و مفصل از سنگ و گچ و دارای اطاقها و بناهای تودرتوی مفصلی بوده است. از این بنا که در روی کوه و مشرف به راه رفت و آمد بین شیراز و فیروزآباد قرار گرفته برای دفاع از شهر و نگاهبانی راه استفاده میشده است. دیوار بیرونی قلعه بشکل بازو ساخته شده و بنا دارای تالار بزرگ و ایوانی است که در وسط بنا قرار دارد. کاخ و آتشکده : دیگر از بنای معظم و کم نظیر باستانی فیروزآباد که بصورت ویرانه‌ای درآمده، کاخ بزرگی است در سوی باختری شهر کنونی و آنطرف رودخانه. فضای زیربنا 55×104 متر میباشد، و اردشیر پس از گشودن تمام نواحی پارس و کرمان و شکست شاهان محلی این نقاط، دستور داد تا در فیروزآباد علاوه بر تجدید بنای شهر، آتشکده و کاخی باشکوه بسازند و آنرا «ایران را شکوه افزاید» نام گذارد. کاخ فیروزآباد نخستین بنای طاق و گنبددار عهد ساسانی است که با یک اسلوب معماری اصیل ملی با سنگهای نیمه تراش میخکی ساخته شده، و طاق و گنبد هم از سنگ و سبک آن هم ایرانی میباشد. ستونهای چهارگوش و نیمه ستون همه از سنگ میخکی در این ساختمان بکار رفته، و این نوع ستون سازی در بناهای اشکانی نیز دیده شده است. درون بنا و روی سنگها را با گچ‌بریهای عالی که ویژه معماری عهد ساسانی است مزین گردیده، و بالای طاقچه‌ها و درگاهها گیلوئی‌هائی است به سبک گیلوئی‌های بالای درگاه‌ها در تخت جمشید. کاخ و آتشکده فیروزآباد با آنکه در آغاز شاهنشاهی این دودمان ساخته شده، از بهترین ساختمانهای عهد ساسانی و طرح و نقشه و هنر آن کاملاً ایرانی و ملی است. قسمتی از این بنا که طاقهای سنگی گنبدی آن بجا مانده شامل بسیاری از نکات و اصول جالب معماری است که دوره‌های بعد در سایر ساختمانهای ساسانی از آن تقلید شده، و چون اساس بنا از سنگهای میخکی و بعلاوه تالارها و راهروها و ایوانها و اطاقهای زیادی دارد، بر کاخ سروستان که طاق گنبدی آن با آجر ساخته شده و تالارها و اطاقهایش محدودتر میباشد، برتری دارد. نویسندة تاریخ صنایع ایران «کریستی ویلسن» درباره این سبک بدیع معماری ساسانی و طاق آجری و سنگی بحث محققانه‌ای دارد که قسمتی از آن بر این مفاد است: «معمولی‌ترین شکل طاق زمان ساسانی طاقهای نیم دایره‌ای میباشد که اغلب اوقات از ستونهای خود عقب‌تر زده شده است. طاقهای شلجمی شکل را در قسمت بالا با گچ پر مینمودند تا اینکه شکل نیم دایره بخود گیرد. اگرچه طاق‌های نوک تیز در زمان ساسانیان دیده میشود، ولی باستان‌شناسان معتقدند که این شکل طاق در زمانهای بعد بیشتر مرسوم و متداول گردیده است. ستون در ساختمانهای ساسانی بکار برده میشد، ولی زیاد معمول نبود، مگر اینکه ستونها را از چوب میساختند که اثری از آنها باقی نمانده است. یک قسم ستون بزرگ که از آجر و سنگ و گچ ساخته میشد، مورد استعمال زیاد داشت. ستونهای متصل بدیوار را جهت تزئین می‌ساختند، مانند ستونهای سر در طاق کسری در تیسفون، و ستونهای عقب غار طاق بستان. دیوارهای ضخیم که یا از سنگ نتراشیده و یا از پاره آجر و گچ ساخته شده، مخصوص این زمان و متداول بوده است. اگرچه اینگونه ساختمان خیلی ظریف نیست، ولی نتایج نیکو از آن میبرده‌اند. قصرها و عمارات را در داخل و خارج با گچ‌بریهای قشنگ تزئین مینمودند، و اگر لطافت نداشت قوی و محکم بنظر میآمد».  دیوارهای بیرون کاخ، پنجره نداشته، شبیه دیوار دژ ساخته می‌شده، اما دارای ستون‌های چسبیده بدیوار و طاق بوده است. در جهت جنوبی بیرون از کاخ، غدیر آب زلالی است بنام خنپ یا قمپ آتشکده که آب از همانجا جوشیده، جاری میگردد. خاورشناس‌روسی استاد و. بارتلد نویسنده جغرافیای تاریخی ایران بنا بگفته اصطخری مینویسد: دم دروازه شهر در کنار استخر آب، پرستشگاه آتش‌پرستان بنام «بارین» برپا بوده، نبشته‌ای بخط پهلوی داشت، بر روی آن نوشته بودند که برای ساختمان این پرستشگاه سی هزار دینار زر خرج شده است.  مانده‌های این کاخ مینمایاند که هنگام آبادانی تا چه اندازه با شکوه و عظیم بوده است، و اینک که از ایوان بزرگ مدائن و بناهای فراوان دیگر ساسانیان قسمتهای مهمی برپا نمانده، نگاهداری مانده‌های این کاخ و بنای سروستان و شاپور کازرون و ترمیم آنها، بر هر فرد ایرانی واجب و از جمله فرائض ملی بشمار میرود. سنگ نگاره‌ تنگاب فیروزآباد : در تنگاب فیروزآباد پانزده کیلومتر مانده به فیروزآباد دست راست، آن سوی رودخانه در کمر کوه نقشی از مراسم تاجگذاری اردشیر بنیان‌گذار سلسله ساسانی بجا مانده است. درین نقش مظهر میترا تاج شاهنشاهی را باردشیر میدهد. پشت سر شاه کودکی که شاید ولیعهد (شاپور اول) بوده و پس از آن سه نفر از وزرا و امرای کشور دیده میشوند، که بحال احترام ایستاده‌اند. بین شاه و مظهر میترا نبشته‌ای پهلوی وجود داشته که اینک بسیاری از حروف آن ریخته و ضایع شده و تقریباً دیگر خوانا نیست. کمی دورتر در بیرون این متن بسوی جنوب نبشته دیگری است، در 7 سطر بخط درشت پهلوی که شرح مفصل و ترجمه آن ضمن همین نوشته بیان خواهد شد. اندازه این سنگ نگاره 2×3 متر است. مظهر خدا و اردشیر درین حجاری مانند سنگ نگاره مراسم تاجگذاری اردشیر در نقش رجب، نمودار شده، تاج شاه ‌گومانند و دستش را بحال احترام بلند کرده است. کمی دورتر از مجلس تاجگذاری شخص کوتاه اندامی که شاید ولیعهد بوده و پس از آن سه نفر دیگر نقش شده. حلقه بین شاه و مظهر خدا و روبان آن تا پائین امتداد دارد. درازا و پهنای سنگ نگاره 3×5 متر و جلوی نقش صفه‌ای بعرض یک متر، سه نفر پشت سر شاه نیز دستهای خود را بحال احترام بلند کرده‌اند. بلندی نقش از کف رودخانه چهار متر است و بدشواری می‌توان از آن بالا رفت. برجستگی نقش زیاد و مخصوصاً نقش شاه و مظهر اهورامزدا، از سایرین برجسته‌تر است. اشخاصی که مایل باشند نقش و کتیبه را ببینند باید از درخت نارون روبروی پایه پل سنگی ویران شده صد متری بالاتر روند و از آنجا از رودخانه که لیز است و بسختی می‌توان با کفش از آن عبور نمود، بگذرند آنهم در ماههای تابستان و پائیز که سطح آب رودخانه پائین میآید. در حدود ده کیلومتر بالاتر از این نقش بطرف فیروزآباد، نقش دیگری در کمر کوه و آنطرف رودخانه در صحنه وسیع‌تری نمایان است که حالات جنگ تن به تن را مینمایاند. اشخاص در این نقش شش نفرند: یکی اردشیر با هم پیکار خود – شاید اردوان پنجم – که ویرا از پا درآورده، دومی شاپور است که او نیز بر یکی از سرداران غلبه یافته است، سومی دو نفر سپاهی است که یکی دیگری را از روی اسب بلند کرده است. برجستگی این نقش مانند نقش مراسم تاجگذاری چندان زیاد نبوده، ولی دقائق و نکات و رموز هنری در آن کاملاً دیده میشود، و از نظر حجار محو نشده و بخوبی از عهدة نمایاندن صحنه برآمده است. برای دیدن این دو مجلس حجاری و نبشته پهلوی باید از رودخانه بدشواری گذشت و به آنطرف رفت، ولی هنگام زمستان و اوائل بهار که رودخانه آب بیشتری دارد گاهی رفتن به آنسوی ممکن نیست. سنگ نبشته پهلوی تنگاب فیروزآباد : نزدیک فیروزآباد تنگی است که در حدود 30 کیلومتر درازا دارد و راه آمد و رفت اتومبیل و ایلات و کاروانهایی که بین شیراز و فیروزآباد رفت و آمد مینمایند، میباشد. درین تنگ رودخانة پر آبی بین درختان سبز و مصفای بادام و پسته‌های کوهی و گلهای خرزهره روان است. در اواخر تنگ و پانزده کیلومتر مانده به فیروزآباد در کوه جنوبی بطوریکه گفته شد مراسم تاجگذاری اردشیر ساسانی حجاری گردیده که در این مجالس حجاری بین شاه و مظهر مهر (میترا) آثار یک نوشته پهلوی که بسیاری از حروف آن محو و ریخته شده است، دیده میشود. کمی دورتر در خارج این متن بطرف جنوب نوشته‌ایست در 7 سطر بخط درشت پهلوی باندازه 50×80 سانتیمتر که نخستین بار در سال 1924 میلادی دانشمند فقید پرفسور هرتسفلد آنرا پیدا نمود. چون این سنگ نبشته در بالای پایه‌های یک پل سنگی ویران شده، قرار گرفته، وی تصور کرده که شاید مربوط بساختمان پل و متعلق بزمان ابرسام فرماندار بزرگ (وزرگفرمازار) زمان اردشیر باشد. دکتر گیرشمن نیز چندی بعد که کتیبه را مورد بررسی قرار داده ترجمه‌ای قریب بگفته‌های هرتسفلد از آن نموده، ولی پژوهشهای کامل را پرفسور هنینگ استاد فقید زبان پهلوی دانشگاه لندن، در بهار سال 1329 نمود و بموجب نوشتة او در مجله آسیائی لندن، سنگ نبشته نامبرده متعلق به قرن پنجم میلادی یعنی زمان مهرنارسه فرماندار بزرگ و صدراعظم سه تن از پادشاهان ساسانی (یزدگرد اول - بهرام گور– یزدگرد دوم) سازندة پل میباشد. مفاد ترجمه کتیبه چنین است: «این پل بدستور مهرنارسه وزرگ فرمازار برای شادی روح او بخرج خودش ساخته شد. هر کس ازین راه عبور کند برای مهرنارسه و پسرانش بخاطر ساختن این پل درود فرستد. با کمک و لطف خداوند نادرستی و فریب در آنجا نخواهد بود».

		مهرنارسه پسر وزرگ که سازندة پل تنگاب میباشد، یکی از نخست وزیران متنفذ و دانشمند زمان ساسانی و تاریخ ایران است. لقب هزار بندک داشته و نسبش به خانواده سپندیاد یکی از هفت خاندان ممتاز اشکانی میرسیده، صدارت سه پادشاه را عهده‌دار بوده است. در خارج از ایران بزرگترین دشمن نصرانیت و مورد کینه و ترس عیسویها، و در داخل کشور بعنوان یک مرد نیکوکار بزرگ ستوده شده است. وی لقب هزار بندک که یکی از القاب بزرگ زمان ساسانیها بوده، داشته. مهرنارسه آتشگاه بزرگی بنام مهرنرسیان بساخت و در نزدیکی زادگاه خود ابروان  نزدیک اردشیر خوره، چهار ده با چهار آتشکده برای خود و سه فرزندش زروانداذان، ماه‌گشنسپان، کارداران بساخت. این سه فرزند سه مقام بزرگ کشوری و مذهبی و لشکری را در دربار ساسانی داشته‌اند زروانداذان هیربذ که بعد از موبدان موبد برترین مقام روحانی بشمار میآمده – ماه‌گشنسپ واستریوشان سالار یعنی وزیر مالیات ارضی و «کارداران» ارتشتاران (سپهسالار بزرگ) بوده است.
	فیروزآباد- قسمتی از پیروزی اردشیر اول- قرن سوم میلادی

این شخصیت بزرگ تاریخ ساسانی نامه مهم و مستدل و مفصلی در رد دین عیسویت به نجبا و بزرگان و روحانیان ارمنستان نوشته که نیم قرن پس از او لازارفرپی عین آن اعلامیه را ضبط نموده است. مهرنارسه در این اعلامیه تاریخی، خود را وزرگ فرمازار ایران و غیرایران خوانده است. همانطوریکه شاهان ساسانی از شاپور اول ببعد پس از جنگ با رومیها و گرفتن قسمتی از ایالات آسیای غربی، خود را شاهنشاه کشور ایران و غیرایران مینامیده‌اند. نظر مورخین بعد از اسلام درباره فیروزآباد : مؤلف حدودالعالم که بسال 372 هجری تألیف شده، مینویسد: «گور شهری است خرم، اردشیر بابکان کرده است و مستقر او بودی، و از گِرد وی بارة محکم است، و از وی گلاب جوری خیزد، کی بهمه جهان ببرند، و از وی آب طلع و آب قیصوم خیزد، کی بهمه جهان ببرند، و جائی دیگر نباشد، و اندر وی چشمه آب است سخت بجیربگان، جیره، بانو، مهرا شهر کهائی‌اند. از حدود گور بسیار نعمت و آبادان و با آبهای روان». ابواسحاق ابراهیم بن محمدالفارسی اصطخری متوفای 346هـ .ق در مسالک الممالک وصف شهر فیروزآباد را اینطور نموده است: «جور، اردشیر بنا کرده است. گویند دریاچه بود. چون اردشیر دشمن را آنجا قهر کرده خواست کی شهری بنا کند. بفرمود تا آب را راهها ساختند، چنان که به شیبها برون شد و این شهر بنا کرد. دیواری از گل دارد. چهار دروازه بروست: یکی را «باب مهر» گویند سوی مشرق، و یکی سوی مغرب است «دروازه بهرام» و بر دست راست «دروازه اردشیر». و در میان شهر بنائی هست چون دکانی، آنرا طربال گویند و آنرا بپارسی «ایوان و کیاخره» خوانند. اردشیر ساخته بود و بر هر روستا و ناحیه از آنجه دیدار افتد. و در برابر آن از کوه آبی برون آوردست، و آب هم چون فواره باین طربال برآید و در مجرای دیگر فرو شود. و از گچ و سنگ ساخته بود. اکنون ویران شدست و در شهر آبهای روان بسیارست. و بهر دروازه مقدار یک فرسنگ بوستان و تماشاگاه باشد». این مورخ نواحی و مضافات اردشیر خوره را چنین نوشته است: «شیراز مقر عاملان پارس باشد، و آنجا دوازه طسوج  هست. در هر طسوجی ناحیت و عمارت است. و هر طسوجی عملی باشد در دیوان مفرد… جور قصبه آن   جور و میمند قصبه آن مائین است. و صیمکان  و شهر آن صیمکان است، و خوار منبر ندارد. فرجان، باسجان، خنیفغان، منبر ندارد. خَبْر  منبر ندارد و این خبر غیر از خبر اصطخر است. باذوان، خورستان، فوسجان، همند، جیبرین، هرمز، تشکانات، سیف بنی الصفار، همجان، کوهکان کیزرین، حسکان، سیف آل‌ابی ‌زهیر، سیف عماره به جلندی باز خوانند. کُران این جایگاه هیچ منبر ندارد. سیراف قصبه‌ایست منبر ندارد. نجیرم، جم، دشت‌وارین، غندجان، دستیقان، قصبه آن صفاره است، تَّوج، خربق قصبه اغرستان، کبر (خبر)، کارزین، ایرز، سمیران، کوار، کهرجان منبر ندارد جزیره‌های معروف در دریا، جزیره بنی کاوان. لافت منبر ندارد. خارک جزیره بزرگ است».

	بین شهرها و قصبات بالا خود شهر جور را اصطخری با حصار بدون ربض ولی شیراز و کارزین و کبر ( خبر) وابرز (ابرز) و سیمران را دارای قهندژ و ربض نوشته است بدون حصار. در فارس نامه ابن بلخی که تألیف آنرا بحدود سال 510  هجری حدس زده‌اند شرح مفصلی راجع بکوره اردشیر و قصبات و شهرهای نواحی آن دارد، که ذکر همه آنها درینجا مناسبتی ندارد، فقط نوشته او راجع بخود شهر جور که مرکز و حکومت‌نشین این کوره بوده است، بشرح زیر نقل میشود: «فیروزآباد بقدیم جور گفتندی، گل جوری بدانجا منسوبست، و بروزگار کیانیان این شهری بزرگ بود و حصاری عظیم داشت، پس چون ذوالقرنین بپارس آمد چندانک کوشید آنرا نتوانست ستدن. رودی است آنجا رود «برازه»  گویند بر بلندی است چنانک از سر کوه میآمد. اسکندر آن رود بگردانید و در شهر افکند و لشکر بنشاند تا نگاه میداشتند و بحکم آنک فیروزآباد در میان آخره نهاده است کی پیرامن کوهی گرد بر گرد در آمدست چنانک بهر راه کی در آنجا روند بضرورت کریوه بیآید بریدن ازین آب آن شهر غرق شد و آن آخره پر آب بیستاد همچون دریائی و آنرا هیچ منفذ نبود و روزگارها درکشید و آن همچنان میافزود، تا اردشیر بن بابک بیامد و جهان بگرفت و آنجا آمد و مهندسان و حکما را جمع آورد
		فیروزآباد- نمای عمومی پیروزی اردشیر اول بر اردوان پنجم- قرن سوم میلادی

تا تدبیر گشادن آن آب کند و مهندسی سخت استاده بود نام او «برازه» تقدیر کرد کی نشیب آن آب بکدام جانب تواند بودن و پس زنجیرهای قوی سخت بساخت و میخهای آهنین هر یکی چند ستونی در آن کوه سخت کرد و کوه را سولاخ (سوراخ) میکردند هم او و هم کارکنان تا چنان شد کی پاره ماند تا سولاخ شود. پس اردشیر آنجا حاضر شد و حکیم برازه او را گفت اگر تمام سولاخ کنم آب زور آورد و مرا و آنانرا کی با من کار میکند، ببرد. زنبیلی عظیم از چرم فرمود کردن و برازه مهندس و کارکنی چند در آنجا نشست و بدان زنجیرها چنان محکم عظیم به بست و خلایقی را تربیت کرد تا چون سولاخ شود آن زنبیل را زود برکشند. ایشان شکنها کار بستند تا آن پاره کی مانده بود سولاخ شد، و آب نیرو کرد، و زنبیل با حکیم و آن جماعت در کشید و چندانک از بالا مردم قوت کردند فایده نداشت، و آب چنان زور آورد کی آن زنجیرها بگسست و باقی آن زنجیرها بر آن کوه هنوز ماندست و چون از آنجا بیفتاد شهر فیروزآباد کی اکنون هست بنا کرد و شکل آن مدور است چنانک دایره پرگار باشد، و در همان شهر آنجا کی مثلاً نقطه پرگار باشد دکّه انباشته برآورده است و نام آن «ایران گرده» و عرب آنرا «طربال» گویند و بر سر آن دکّه سایها ساخته و در میانگاه آن گنبدی عظیم برآورده و آنرا گنبد «کیرمان» گویند و طول چهار دیواراین گنبد تا زیر قبه آن 75 گز است و این دیوارها از سنگ خارا برآورده است، و پس قبه عظیم از آجر بر سر آن نهاده و آب از یک فرسنگ از سر کوه رانده و بفواره بر این سر بالا درآورده، و دو غدیر است یکی بوم (شاید برم باشد) ببر گویند و دیگر بوم جوان، و بر هر غدیری آتشگاهی کرده است و شهری است سخت خوش و تماشاگاه و نخجیر بسیار و هوای آن معتدل است و درست بغایت خوش و میوه‌های پاکیزه بسیار از همه نوع و آبهای فراوان و رودهای روان گوارا و جامع و بیمارستان نیکو ساخته‌اند، و صاحب عادل دارالکتبی ساخته است سخت نیکو کی هیچ جائی مانند آن نیست و قلعه «سهاره» بدان نزدیکی است و مردم فیروزآباد متمیز و بکار آمده باشند و بصلاح موسوم».

	169_9_1	مقدسی گوید: «شهری بسیار نیکوست و انسان از هر دروازه شهر که بیرون رود تا یک فرسخ در باغ و عمارت راه می‌پیماید. آب شهر از کوهی نزدیک میآید و از ظرفی مسین که سوراخ تنگ دارد آبی بسیار تند خارج میشود». اصطخری نیز عباراتی بر همین مفاد دارد: «بر در شهر سوی شیراز برکه‌ای هست در میانه آن دیگی مسین برو فرو نهاده‌اند و سوراخی درین دیگ است و آبی عظیم از آن سوراخ تنگ میآید».

“پاورقی‌ها” 1 - تاریخ بلعمی صفحه 885 . 2- شهر و هیشت آباد اردشیر 3 - صفحه 125 تاریخ ایران تألیف پرفسور کریستی ویلسن ترجمه عبدالله فریار چاپ تهران سال 1317. 4- صفحه 215 جغرافیای تاریخی ایران تألیف بارتلد ترجمه حمزه سردادور چاپ تهران سال 1308. 5- ترجمه مقاله پرفسور هنینگ راجع باین کتیبه در صفحه 352 مجلد چهارم گزارشهای باستانشناسی تألیف نویسنده منتشر گردیده است. 6-Abruvan   7- صفحه 132 حدودالعالم بکوشش دکتر منوچهر ستوده. 8- صفحه 110 مسالک و الممالک اصطخری بکوشش ایرج افشار. 9- معرّب تسو بمعنی بخش امروزی. 10- خفر. 11- صفحه 99. 12- اصطخری این رود را « نهر تیرزه » نامیده که از شهر خنیفغان برمیخیزد. خنیفغان یا خنیفقان را خنفگان گفته‌اند. 13- صفحه 181 فارس‌نامه بلخی بکوشش علی نقی بهروزی چاپ شیراز سال 1343. 14- صفحه 131 مسالک اصطخری بکوشش ایرج افشار.

 نقشه شهر تاریخی فیروزآباد فارس(شهر گور)

<a href="http://www.myup.ir/viewer.php?file=83299756447846591833.png"><img src="http://www.myup.ir/images/83299756447846591833_thumb.png" border="0" alt="83299756447846591833.png" /></a>

پیشینه تاریخی ( زبان، فرهنگ و آداب و رسوم، قومیتها، آثار تاریخی)فیروزآباد

شهرستان فیروزآباد به مرکزیت شهر فیروزآباد با وسعت 3542 کیلومتر مربع 8./2 درصد کل مساحت استان فارس را به خود اختصاص داده است، این شهرستان از شمال به شهرستانهای شیراز و کازرون از غرب به فراشبند و از جنوب به شهرستان قیروکارزین و از شرق به جهرم محدود می شود که بر اساس آخرین تقسیمات کشوری دارای دو نقطه شهری (فیروزآباد- میمند) و دو بخش مرکزی و میمند و  دهستان ( خوید مبارکی-کی زرین- احمد آباد، جایدشت، خواجه ای، دادنجان، پرزیتون) و دارای 271 آبادی دارای سکنه و خالی از سکنه می باشد.
فیروزآباد به گواهی تاریخ یکی از شهرهای مهم و باستانی اقلیم پارس بوده که در دوران امپراتوری هخامنشی تا غلبه اسکندر مقدونی از مناطق آباد و مهم بوده و بعد از تسلط اسکندر و جانشینان او به صورت مرکز مقاومت علیه حکمرانان یونانی درآمده و سالهای متمادی پناهگاه آزادمردان و میهن پرستان و عناصر استقلال طلبانی بوده که نمی خواستند از بیگانه اطاعت کنند. مردم این شهرستان همچون گذشته زمانی که شعار اسلام خواهی و استقلال طلبی مردم دیگر نقاط ایران زمین را شنیدند با حمایت خود از انقلاب اسلامی و نفرت از رژیم ستمشاهی اولین شهری بود که پایگاه ساواک در آن به تصرف درآوردند.
در سالهای جنگ تحمیلی با حضور همه جانبه خود در جبهه های نبرد بیش از 500 شهید و 1500 جانباز تقدیم انقلاب اسلامی کردند. عشایر غیر ساکن حدود هشت ماه از سال را در این شهرستان در مناطق قشلاقی و ییلاقی سپری می کنند که دارای فرهنگ خاص خویش می باشند. وجود خاک مرغوب و شنهای حاصلخیز علیرغم کمبود آب شرب و زراعی محیطی مساعد ساخته که بیش از 35% از مردم به کارهای کشاورزی اشتغال دارند و این شهرستان یکی از قطبهای مهم کشاورزی به شمار می رود. و در کنار کشاورزی و دامداری که شغل اصلی عشایر می باشد و از منابع ارتزاق آنها می باشد نیز رواج دارد و تقریباً 20% جمعیت را به خود مشغول کرده است.


وضعیت شهرستان از نظر: تقسیمات کشوری

-تعداد شهر:
2 شهر
-تعداد بخش:
2 بخش
-تعداد دهستان:
5 دهستان
-تعداد آبادی:
114 آبادی
-وسعت:
3542 کیلومتر مربع
-جمعیت کل شهرستان:
174783 نفر
-جمعیت مردان:
85643 نفر
-جمعیت زنان:
89140 نفر
-جمعیت شهری:
74728 نفر
-جمعیت روستایی:
100055 نفر
-جمعیت غیر ساکن:
13254 نفر
-نرخ بیکاری:
5/12 %




وضعیت شهرستان از نظر: آموزش و پرورش و آموزش عالی
-تعداد دانش آموزان: 22231 نفر
-تعداد مدارس و واحدهای آموزشی: 1219 واحد
-مراکز آموزش عالی موجود در شهرستان: دانشگاه آزاد واحد فیروزآباد، دانشگاه پیام نور، دانشگاه علمی کاربردی
-تعداد دانشجویان دانشگاه پیام نور: 2500 نفر
-تعداد دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی: 6220 نفر
-تعداد طلبه های حوزه علمیه: 96 نفر طلبه
-تعداد کتابخانه های عمومی: 3 واحد
-امکانات تربیت بدنی:
1.سالن والیبال و بسکتبال: 1 واحد
2.سالن کاراته: 1 واحد
3.سالن کشتی: 1 واحد مخروبه
4.زمین چمن : 3 واحد
5.سالن بدنسازی: 1 واحد
6.سالن چند منظوره: 1 واحد
7. زمین خاکی فوتبال: 2 واحد





وضعیت شهرستان از نظر: کشاورزی

-میزان کل اراضی زیر کشت: 50 هزار هکتار
-میزان اراضی تحت اشغال باغات: حدوداً 8 هزار هکتار
-میزان اراضی زیر کشت زراعی: 42 هزار هکتار
-میزان کل محصولات زراعی و باغی: 250 هزار تن
-میزان محصولات تولیدی باغی : 6 هزار تن
-محصولات عمده باغی شامل: مرکبات، انگور ، انار و بادام
-میزان محصولات تولیدی زراعی شامل:
انگور: 65 هزار تن،
ذرت: 65 هزار تن،
برنج: 15 هزار تن،
جو: 10 هزار تن،
نباتات علوفه ای: حدود 100 هزار تن
و ...
-تعداد چاههای کشاورزی: 2837 حلقه چاه
-تعداد چاههای عمیق: تقریبا 30%
-تعداد چاههای عمیق برقدار : 90%
-تعداد چاههای نیمه عمیق دستی: 55% نیمه عمیق و 15% سطحی
-تعداد قنوات: 42 رشته
-تعداد چشمه ها: 38 چشمه

وضعیت شهرستان از نظر: صنعت

-تعداد واحدهای صنعتی فعال : بخش کشاورزی 100 واحد
-شامل: 60 عرق گیری، 20 برنج کوبی، 3 ذرت خشک کنی، 1 بسته بندی خرما و بقیه ترشیجات و ....


وضعیت شهرستان از نظر: خدمات زیر بنایی
الف، راهها:
-طول راههای آسفالته و فرعی : 391 کیلومتر
-طول راههای در دست احداث: 5/68 کیلومتر
-طول راههای روستایی: 313 کیلومتر

ب، گاز:
-تعداد کل انشعابات گاز: 11250 مشترک
- تعداد علمکهای منصوبه: 8063 علمک
-طول شبکه های گازرسانی: حدوداً 180 کیلومتر فولادی – 28 کیلومتر پلی اتیلن
-تعداد روستاهای برخوردار از گاز: 3 روستا؛ جایدشت، روزبدان، کی زرین
-تعداد شهرهای برخوردار از گاز: 2 شهر

ج، ارتباطات:
-تعداد مراکز تلفن شهری: 2 مرکز
-تعداد مراکز تلفن روستایی: 21 مرکز
-تعداد شماره تلفنهای ثابت منصوبه: 24088 خط
-تعداد شماره تلفنهای همراه فعال: 3907خط

د، آب و برق:
-تعداد مشترکین برق : 27300 مشترک
-تعداد مشترکی آب آشامیدنی: 20هزار مشترک
-تعداد مشترکین آب آشامیدنی شهری: 14500 مشترک
-تعداد مشترکین آب آشامیدنی روستایی: 5500 مشترک
-تعداد سدهای موجود با ذکر نام: 1 واحد – سد تنگاب در دست احداث



ه، امور بهداشتی و درمانی:
-تعداد مراکز بهداشتی : 10 واحد
-تعداد خانه های بهداشت فعال: 39 واحد
-تعداد تختهای بیمارستانی: 96 تخت

و، جاذبه های گردشگری ومیراث فرهنگی:

-آثار تاریخی،فرهنگی: شهر گور، کاخ اردشیر بابکان (آتشکده)، قلعه دختر، امام زاده داوود، مناره شهر گور، سنگ نگاره مراسم تاجگذاری(نقش رستم)، سنگ نگار تن به تن

آتشکده بزرگ فیروزآباد فارس

---

مناره شهر گور فیروزآباد فارس

---

< a href="http://www.myup.ir/viewer.php?file=68095132378406741326.jpg">

نقش برجسته کوه تنگاب

-جاذبه های طیعی و تفرج گاهها: آبشار، خرقه، چهل چشمه حنیفقان-چاه آرتزین آتشکده-تنک ناری-باغها ی گل گلاب و عرقگیری میمند-

---

	شهرستان فیروز آباد
فیروز آباد کنونی را در عهد باستان «اردشیرکوره» و «شهرگور» می‌نامیدندکه معرب آن «جور» است. این منطقه یکی از شهرستان‌های مهم استان فارس است و در ناحیه‌ی باختر این استان واقع شده است. مهم ترین صنایع دستی رایج در این شهرستان بافت قالی، گلیم و چادر (سیاه چادر) است. جاجیم بافی و گلیم بافی از با اهمیت ترین صنایع دستی فیروز آباد است‌که در شهرها و روستاهای مختلف منطقه، توسط زنان و دختران تولید و عرضه می شود. پشتی بافی، کوزه‌گری، ساخت ظروف سفالین و بافت رویه گیوه نیز از دیگر صنایع دستی این شهرستان است‌ که در قسمت های مختلف منطقه رایج بوده و شاغلین بسیاری را به‌خود جلب نموده است. منطقه باستانی فیروزآباد از جاذبه های تاریخی و باستانی زیادی بهره‌مند است که هر یک از آن ها یادگار دوره های باستانی هستند. بیش تر آثار و بناهای‌تاریخی که در شهرستان فیروز آباد وجود دارند، به دوره ساسانیان تعلق داشته و ویرانه های به جای مانده از آن ها، این ادعا را تایید می کنند. بقایای بنای مجموعه آتشکده بزرگ ساسانیان بزرگ ترین مجموعه موجود ابنیه آتشکده ها است که در فیروزآباد قرار گرفته است. ویرانه های بر جای مانده از آثار شهر قدیم فیروزآباد نیز از دیگر آثار مهم به جای مانده در این شهرستان است که همواره نظر گردشگران را به خود جلب می‌کند.‌جاذبه‌های‌طبیعی شهرستان‌ فیروزآباد که شامل کوه‌ها، رودخانه‌ها و چشمه‌ها می شود؛ از دیگر مکان های دیدنی منطقه به شمار می‌آیند. تنگ‌خرقه دره‌ای سرسبز و خرم در شهرستان فیروزآباد است که پوشش جنگلی زیبا، چشمه‌سارهای‌فراوان و باغ های پربار دارد. گردشگاه شهید نیز از دیگر دیدنی‌های شهرستان فیروز آباد است که زیست گاه‌ گونه های نادری از پرندگان مهاجر و حیوانات صنایع و معادن صنایع عمده در این شهرستان در ارتباط با صنایع مربوط به کشاورزی و صنایع غذایی است. کارخانه‌ها و کارگاه‌های تولید مصالح ساختمانی نیز در این شهرستان دایر است. عمده ترین معادن شهرستان فیروز آباد معادن سنگ های ساختمانی است. شهر فیروز آباد از دیر باز، بازار معامله عشایر ترک زبان با بازرگانان بوده که محصولات حیوانی خود را با مایحتاج خویش عوض می‌کرده اند. هم اکنون نیز داد و ستد و تجارت یکی از مشاغل اهالی است. عمده‌ترین صادرات این منطقه برنج، گندم، جو، چغندر قند، مرکبات است. قالی و صنایع دستی نیز جزو صادرات شهرستان محسوب می شوند.  کشاورزی و دام داری کشاورزی و دام داری شغل اصلی ساکنین فیروز آباد است. عمده محصولات کشاورزی این شهرستان غلات، برنج، مرکبات، خرما، تنباکو، بادام، بنشن و چغندر قند است. دام داری نیز در این منطقه از رونق خوبی برخوردار است. انواع محصولات دامی از قبیل : محصولات حیوانی چون پشم، پوست، و روغن از تولیدات بخش دام داری می باشند. فرآورده های دامی مخصوصا در نواحی جنوبی شهرستان که گرمسیر طوایف مختلف قشقایی است،به فراوانی تولید می‌شود.   مشخصات جغرافیایی شهرستان فیروز آباد از شمال به شهرستان شیراز، از غرب به شهرستان کازرون، از جنوب به استان بوشهر، و از شرق به شهرستان های جهرم و لار محدود است. شهر فیروز آباد مرکز شهرستان در بلندی 1330 متری سطح دریا و در 109 کیلومتری جنوب شیراز، در مسیر جاده شیراز – لار است. آب و هوای شهرستان فیروز آباد معتدل و خشک است. مسیرهای ارتباطی این منطقه را راه اصلی فیروز آباد- شیراز به طول 109 کیلومتر و راه فرعی فیروز آباد- قیر به طول 72 کیلومتر تشکیل می‌دهد. براساس‌سرشماری‌سال‌1375، جمعیت شهرستان فیروز آباد، 209007 نفر برآورد شده‌است‌که‌همگی‌آریایی‌نژادبوده و به زبان فارسی با گویش‌تاجیکی‌و ترکی سخن می گویند. بیش‌تر مردم آن مسلمان و شیعه مذهب هستند.   وجه تسمیه و پیشینه تاریخی فیروز آباد کنونی را در عهد باستان «اردشیرکوره» و «شهرگور» می‌نامیدندکه معرب آن «جور» است. این شهر در عهد شاهنشاهی ساسانی و در سده‌های نخستین اسلام، مرکز کوره اردشیر و یکی از پنج ناحیه معروف پارس بود. بنای این شهر را، به عهد اردشیر، بنیان گذار شاهنشاهی ساسانی نیز نسبت داده اند. گفته می شود نام کنونی این شهر، از نام «فیروز» نیای انوشیروان گرفته شده است که در زمان خود بناهایی در فیروز آباد احداث کرده بود. درگذشته، راه شیراز به بندر باستانی «سیراف» از همین شهر که به صورت دایره ای طرح ریزی شده بود، می گذشته است. فیروز آباد پس از جلگه مرودشت، استخر و بیشابور کازرون، از جمله نقاط باستانی فارس و کشور ایران است که در بر گیرنده آثار گران بهای ادوار باستانی‌ایران محسوب می‌شوند. آثار تاریخی بسیار مهمی از اردشیر بابکان و فرزندش شاپور اول در نزدیکی این شهر وجود دارد که برخی از آن ها برابر با آثار تخت جمشید ارزیابی شده اند.   نگاهی بر مردم نگاری شهرستان فیروزآباد سازمان میراث فرهنگی،صنایع دستی و گردشگری استان فارس در راستای اجرای مصوبات معاونت پژوهشی سازمان میراث فرهنگی،صنایع دستی کشور اقدام به فعالیت های پژوهشی مردم شناسی در سطح استان کرده است که این فعالیت ها توسط دفتر مردم شناسی این سازمان در شهرستان‌های مختلف انجام گرفته و شهرستان فیروزآباد بعنوان یکی از مناطق مهم تاریخی و گردشگری کشور و همچنین برخوردار از توانمندی‌های گردشگری عشایری و قومی مورد بررسی مردم شناسی قرار گرفته است ، با بخش‌هایی از فعالیت‌های ذکر شده آشنا می شویم. نام قدیمی فیروزآباد، شهر گور به معنی قبر بوده است و هنگامی که عضدوالدوله دیلمی به آن جا سفر کرد گفتند ملک به گور رفت که این جمله دارای دو معنا می بود. بهمین دلیل وی را خوش نیامد و نام زیبای فیروزآباد به معنی جای کمال، خوشبختی و دولت را برای آن شهر در نظر گرفت. شهرستان فیروزآباد با مساحتی نزدیک به 6/127 کیلومتردر جنوب غربی استان فارس واقع شده است. این شهرستان از شمال به شیراز و کازرون، از غرب به استان بوشهر و از جنوب به لارستان و از شرق به جهرم متصل است و 1327متر از سطح دریا ارتفاع دارد. این شهرستان دارای سه شهر به نام‌های فیروزآباد، فراشبند و میمند و روستاهای دهرم، نوجین، آویز، دژگاه، پرزیتون، خواجه ای، دادنجان، احمدآباد و جایدشت است . محیط طبیعی منطقه فیروزآباد دارای سه ناحیه سرد کوهستانی مانند میمند و چوگان، ناحیه گرم و خشک مانند فراشبند و ناحیه معتدل مانند فیروزآباد، داراست و دارای رودخانه های فیروزآباد و قره آغاج است . مهمترین رشته کوه‌های این منطقه پادانا و کیلاغ کوه است . پوشش گیاهی پوشش گیاهی این منطقه شامل کنار، شوره، بادام کوهی، بنه، ارژن، کیکم، کیالک، گون، کتیرا، شیرین بیان و مریم گلی است . جمعیت و مهاجرت طبق سرشماری سال 1375 جمعیت شهرستان فیروزآباد 209007 نفر بوده که از این تعداد 86484 نفر در نقاط روستایی سالکن بودند. همچنین طی دهه 65-1355 فیروزآباد شهری مهاجر پذیر بوده و عمده مهاجرین این شهر را عشایر تشکیل می دادند. مکان‌های تاریخی و باستانی آثار باستانی منطقه شامل پل تاریخی دوره ساسانی، برکه فتح آباد، تل ریگی، کمال آباد، تل نقاره خانه، کاخ اردشیر ساسانی، قلعه دختر، قلعه زنجیران، کاروانسرای زنجیران، آتشکده، پل اسفند، تل خزینه، امامزاده بابانجم، کاروانسرای دهگاه و چهارطاقی کنار سیاه را می توان نام برد. گروه‌های قومی در منطقه فیروزآباد، دو گروه عمده قومی، شامل عشایر و غیر عشایر وجود دارد. گروه‌های عشایر شامل ترکان قشقایی با طوایف دره شوری، شش بلوکی، عمله، کشکولی بزرگ و کشکولی کوچک و همچنین لرهای کهگیلویه و بویراحمد با طوایف خواجه بزرگ، ملا، مغنی، مویزی، کوهمره، باوریانی، گله زن، بادنی، مهدخانی، فیلی وند، خجه بگ لو، درویشی، چگینی، خلیفه، امینی و امیر سالار و گروه غیر عشایر اقوام فارسی زبان است . زبان مردم منطقه به دو صورت ترکی قشقایی و فارسی با گویش‌های تاجیکی و لری همراه است . انواع خوراک در این منطقه خوراکی‌ها شامل دمپخت، لای پلو، کشمش پلو، شیرته، عدس پلو، آش دوغ، آش مجک، آش کشک، آش حبی زرده، شله شیری، آش بنه، کباب ترکی، کباب کنجه، خورشت کلم، خورشت متنجنه، خورشت قیمه، آب پیازک، شله یتیم، یتیمک، کم قورمه، کله جوش، کشک و کدو، ماست و اسفناج، ماس صفا، توله، تورب گو، تلیت انار، تیلیت ماست نان شیرینی، نان شیری، نان کنجد ی، حلوای نشاسته، حلوای دوا گرم، حلوای گل زرد، عرق طارونه، آویشن، کاسنی، بیدمشک، خارشتر، اترج، کیالک، ترشی لیجین، ترشی بلهر، ترشی انجیر کوهی، رب خرما، مربای انجیر، مربای زرشک، مربای گل محمدی، نان نازک، نان شلشک، نان مشتک، نان گرده، نان کلک، نان تاپو و غیره است . پوشاک منطقه پوشاک مردانه شامل کلاه ترکی یا دوگوش، کلاه نمدی، کلاه پیشی، کلاه پشمی، چپی، شال گردن، کلاه کله ای، جومه، کینک، خالق، چقه، کپنک، زیر جومه، پاکش، جوتی، چارخ، ملکی و پوشاک زنانه شامل کلقچه، چارقد، دستمال، جومه، شلیته، پاکش، گیوه، اورسی و چارخ است. مسکن های ثابت و متحرک مسکن های ثابت شامل کومه و پاشلی، ساکن و متحرک شامل کپر، سیاه چادر و تلواره است . محصولات زراعی محصولات زراعی فیروزآباد شامل گندم، جو، برنج، ذرت، کنجد، طالبی، هندوانه، گوجه، لوبیا، ماش، خرما، عدس و تنباکو است . محصولات دامی فیروزآباد شامل شیر، پنیر، سرشیر، ماست، کرمه، دوغ، کره، روغن، دوراغ، چیکلوک، قراقروت، لور کشک و درمانله است . بافته های محلی بافته های منطقه شامل قالی، گبه، گلیم، جاجیم، خورجین، جلکی، نمک دان، سفره، بله دون، پالون، تربه قرآن، هوره، حصیر، بنه، جل اسبی، چله، گاچین، لت، مفرش و اوکش است . طب سنتی سابقه طولانی طب سنتی بین مردم فیروزآباد و به خصوص عشایر باعث شده که مردم منطقه برای درمان بیماری‌ها از گیاهان خودروی موجود در محل استفاده کنند. این داروها شامل داروهای گیاهی و غیر گیاهی است . در بخش داروهای گیاهی اوشن پهن برای درمان ناراحتی معده و چربی خون، اوشن باریکو برای درمان دل درد، سرزرد و برای درمان تهوع و دل درد، گل گاوزبان برای تسکین اعصاب، پرسیاوشون برای درمان سرماخوردگی، جغجغک کولک برای درمان سینوزیت، مرزنجوش برای درمان معده و زخم اثنی عشر، و دیگر داروهای گیاهی و همچنین از داروهای غیر گیاهی نظیر پی خرس، زهره کفتار، زهره روباه، زهره مار، زهره گراز، کود گوسفند، شیرخر و غیره و برای درمان بیماری‌ها استفاده می کنند. بازی‌های محلی بازی‌ها در دو گروه جنسیتی شامل بازی‌های پسرانه ( مردانه ) و دخترانه است مانند کولکه برو، درنه بازی، شوتولو، سنگ داغک، چوخ کلیک، لمپر، چشن گرگ، پشکل چال، یه لنگی، هفت سنگ، قره غچر و دیگر بازی‌های محلی است . انواع مراسم مراسم سنتی که در طول عمر یک انسان از تولد تا بلوغ و ازدواج و مراسم مرگ و همچنین آیین ها و مراسم سال شمسی از چهارشنبه سوری تا تحویل سال و دید و بازدید و آیین‌های مربوط به سال قمری از دهه اول محرم تا مراسم تاسوعا و عاشورا ، شمع زنی ، شام غریبان و مراسم خاص ماه صفر و اعیاد و شهادت بزرگان دین و دیگر اطلاعات بصورت مفصل در مردم نگاری شهرستان فیروزآباد وجود دارد که به همت و سرپرستی خانم ثابت قدم در سال 1381 انجام شده است و این پژوهش را می توان در واحد پژوهش‌های مردم شناسی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان فارس در اختیار محققان و دانشجویان و علاقه مندان قرار داد. میمند یکی از بخشهای شهرستان فیروز اباد است. که در20 کیکو متری شرق فیروزاباد واقع شده است. و به شهذ گل گلاب مشهور است.   40 واحد سنتی و شش واحد صنعتی گلاب گیری در میمند مشغول به فعالیت هستند که تنها کارگاه های صنعتی مجهز به دستگاه های بسته بندی هستند و کارگاه های سنتی عرقیات را در ظرف های پلاستیکی و یک بار مصرف عرضه می کنند. وی اظهار داشت: تعاونی گلاب مرکزی میمند در نظر داشت که مجموعه ای را برای بسته بندی محصولات تولیدی راه اندازی کند ولی به دلیل نبود اسناد ملکی برای دریافت وام بانکی موفق به انجام این کار نشد. بخشدار میمند گفت: در کارگاه های سنتی از هر تن گل محمدی 120 تا 150 گرم اسانس برداشت می شود ولی در کارگاه های صنعتی از هر تن ،250 گرم اسانس برداشت می شود. شریفی ادامه داد:به دلیل ارگانیک بودن محصول گل محمدی میمند و استفاده نکردن از سموم و کود شیمیاییی این محصول در بازارهای اروپایی مورد استقبال قرار گرفته است. وی گفت:با توجه به کیفیت اسانس های تولید شده از گل های محمدی میمند، در کشورهای اروپایی هر کیلو اسانس بین 10 تا 11 هزار دلار به فروش می رسد. با توجه به توانمندی های میمند در تولید گل محمدی و فرآورد های آن با کیفیت مناسب و همچنین استقبال بازارهای خارجی از این محصولات می توان از این فرصت برای صادرات غیر نفتی به خوبی بهره گرفت. از طرف دیگر با برنامه ریزی های مناسب و فراهم آوردن امکانات لازم در میمند می توان فرصت را برای حضور گردشگران و مسافران از داخل و خارج کشور در فصل گلاب گیری مهیا ساخت. حضور گردشگران درشهر میمند علاوه بر آشنایی بیشتر آن ها با توانمندی های این شهر، در اشتغال زایی، رشد اقتصادی و توسعه و پیشرفت همه جانبه این شهر هم نقش موثری خواهد داشت. معروفترین نوع عرقیات گلاب است که از گل سرخ گرفته می‌شود. گفته می‌شود که حضرت محمد(ص) از عطر این گل استفاده می نمودند و به همین دلیل گل سرخ را با نام گل محمدی نیز می‌شناسند. گلاب درانواع مختلف که عبارتند ازگلاب دوآتشه، گلاب ممتاز،گلاب اعلا، گلاب یک‌ویک وگلاب های معمولی درمیمند تولید می‌شود. گلاب دوآتشه از عرق‌کشی دوباره گلاب معمولی حاصل می‌شود که کیفیت عالی دارد. گلاب ازنظرخواص گرم بوده و براساس طب قدیم دارای خاصیت شفابخشی می‌باشد، گلاب برای تقویت اعصاب و قلب بسیار سودمند است. از گلاب بعنوان معطرکننده انواع شیرینی و حلوا استفاده می شود. همچنین برای خوشبو کردن مجالس وشستشوی اماکن متبرکه به کار می رود به طوری که ازگلاب ناب هرسال در موسم حج برای شستشوی خانه کعبه و ضریح مطهر امامزادگان استفاده می شود. علاوه بر گلاب که از عصاره گل سرخ تهیه می‌شود، انواع عرقیات دیگر از جمله نسترن، بیدمشک، نعنا، کاسنی، شاتره، بهار نارنج هم در میمند تولید می‌شود. میمند در100 کیلومتری جنوب شیراز واقع شده است.این بخش در آخرین مناطق پیشرفتگی ارتفاعات زاگرس در منطقه گرم و خشک جنوب قرار گرفته و این موقعیت موجب شده است تا میمند دارای آب و هوایی معتدل و نسبت به مناطق همجوار خنک تر باشد. آب و هوای میمند از نوع معتدل کوهستانی است. از اواخر اسفند تا اواسط خرداد هوای معتدل بهاری و مطبوع است و از این زمان رو به گرمی می رود. تابستان های نسبتا معتدل و خشک و پاییز و زمستانها معتدل مرطوب می باشد. در تقسیمات کشوری بخش میمند یکی از بخش های شهرستان فیروزآباد و در محدوده بین بخشهای کوار و کوهمره شهرستان شیراز، خفر و سیمکان شهرستان جهرم، و بخش مرکزی شهرستان فیروزآباد واقع شده است.

---

مشاهیر فارس:

 ابو محمد مشرف الدین مصلح بن عبدا... سعدی شیرازی : ابو محمد مشرف الدین مصلح بن عبدا... سعدی شیرازی ، ملقب به ملک الکلام و افصح المتکلمین است. وی از شاعران نویسندگان و گویندگان بزرگا قرن هفتم هجری قمری است . در سخن سعید غزل عاشقانه به بالاترین حد لطافت و زیبایی رسیده است. و در حکمت، موعظه ، ایراد حکم و امثال از شارعان شهرت بسیار دارد . نثر مزین، آراسته، شیرین و جذاب وی در گلستان از بهترین نمونه های نثر فارسی است . سعدی به سبب تقدم در نثر و نظم، از قرن هفتم به بعد همواره مورد تقلید و پیروی شاعران و نویسندگان فارسی گوی بوده است . او در دوران کودکی نزد پدر خود کسب علم نمود . در مدرسه نظامیه بغداد نیز نزد استادان بزرگی همچون شهاب الدین سهروردی و ابن جوزی به آموختن علوم مختلف همت گماشت .
سلمان فارسی : زادگاهش قریه دشت ارژن فارس (هفت فرسنگی شیراز) بود و قبیله اش در کازرون احترام فوق العاده داشتند و حتی پس از آن که کازرون به دست مسلمین افتاد ، این طایفه از پرداخت جزیه معاف شدند . از رجال برجسته قبیله سلمان، یکی شیخ ابواسحق ابراهیم بن شهریار بن مهریار کازرونی است که در مدت عمر خود صدقات سلمان فارسی را از بیت المال خلفای عباسی می گرفت و بین افراد عشیره تقسیم می نمود . نامش پیش از اسلام روزبه بن وخشودان بود . سلمان هنگامی که مژده ظهور پیغمبر را شنید عازم تهامه شد . اما در بین راه اسیر گردید و او را به یک یهودی فروختند . یهودی نیز سلمان را به زنی از طایفه بنی سلیم فروخت . پیغمبر هنگام عبور ، مهمان خداوند سلمان شد و او را که ایمان آورده بود خریده آزاد کرد .
وی چنان مورد علاقه رسول ا... قرار گرفت که سلمان محمدیش نامید . سلمان از حواریین حضرت رسول و در شمار اهل بیت عصمت و طهارت می بود که زهد و تقوی و وفور عقل و عملش مورد تأیید پیغمبر و بزرگان اسلام بود . سلمان در زمان خلافت عمر، والی مدائن شد. در آن هنگام به کاخ والی نرفت بلکه در دکانی می نشست و به امور مردم رسیدگی می نمود . سلمان دارای چنان مقامی بود که پس از مرگ، حضرت علی با دست خود او را غسل داد .
 

---

شهر گور ^{یا شهر فیروزآباد، در یکصد کیلومتری جنوب شیراز یکی از پرجاذبه ترین و در عین حال گمنام ترین شهرهای گردشگری ایران است. فیروز آباد تا قبل از حمله اسکندر به ایران، شهر گور نامیده می شد اسکندر مقدونی این شهر را کاملا ویران کرد و قرن ها بعد از اسکندر، اردشیر موسس سلسله ساسانی این شهر را احیا و آباد کرد، اما در حمله تازیان به ایران این شهر دوباره ویران شد.
«ابن بلخی» که یک هزار سال قبل کتاب فارسنامه را تالیف کرده است، می نویسد: «فیروزآباد که قدیم آن را گور می نامیدند به روزگار کیانیان شهر بزرگی بوده و حصاری عظیم داشت. اسکندر  چون به پارس حمله کرد چندان که کوشید نتوانست به حصار شهر گور رخنه کند لذا جهت رودی را که از سر کوه می آمد، به طرف شهر برگرداند و در شهر جاری ساخت تا آن که تمام شهر گور در آب غرق شد».}

^{فیروزآباد نسبت به زمین های اطرافش در گودی واقع شده است، لذا با آب رودخانه ای که اسکندر در شهر جاری ساخت، این شهر به یک دریاچه تبدیل شد و این دریاچه قرن ها باقی بود تا این که اردشیر با اندیشه هایی آب دریاچه را تخلیه کرد و شهر جدیدی به جای شهر گور بنا نهاد. مولف فارسی نامه می نویسد: «اردشیر پسر بابک، مهندسان و دانشمندان را جمع کرد تا تدبیر گشادن آن آب کنند».}

^{با تلاش مهندسان ساسانی و ایجاد یک تونل، آب دریاچه را خالی می کنند و شهر جدیدی را بنا می گذارند و این شهر جدید را به مناسبت نام باقی آن «کوه اردشیر» یا «ارشیر خوره»
می نامند.}

^{«اردشیر خوره» در زمان حمله تازیان به ایران، ویران شد تا زمانی که عضدالدوله دیلمی (گیلانی) بر خلفای تازی پیروز شد و به آبادانی این شهر همت گماشت، کوه اردشیر نیز دوباره آباد و از آن به بعد فیروزآباد نامیده شد.}

^{از دیدنی های این شهر می توان به} قلعه دختر، کاخ ساسانی و برج آتشکده و بقایای شهر گور اشاره کرد

^{شهر ساسانی گور نخستین شهر دایره ای شکل ایران محسوب می شود که به دستور اردشیر بابکان ساخته شده است. کاوش های باستان شناسی در این شهر ساسانی برای نخستین بار در سال جاری توسط دیتریش هوف، باستان شناسی آلمانی آغاز شده است. این شهر چهار دروازه اصلی داشته است. این دروازه ها عبارتند از باب مهر که از طرف شرق باز می شده است، باب بهرام که از طرف غرب باز می شده است، باب هرمز که دروازه شمالی محسوب می شده و در آخر نیز باب اردشیر که از طرف جنوب باز می شده است.}

^{از جمله یافته های مهم باستان شناسی در شهر گور، کشف دروازه تخت نشین بوده است که شباهت زیادی به سر درهای تخت جمشید دارد....}

^{رنگ های به کار رفته در این کف همچنان سالم هستند و توجه ساسانیان را به استفاده از رنگ های متنوع در معماری نشان میدهد....}

^{نقش چهار شاهزاده}

<sup>چهار شاهزاده ساسانی برای اولین بار روی یکی از دیوارهای بدست آمده از این شهر کشف شد.این چهار شاهزاده را دو زن و یک مرد جوان به همراه نوجوانی تشکیل می دهند.

رصدخانه شهر گور</sup>

^{قدیمی‌ترین رصدخانه ایران، در کنار نقوش رنگی شاهزادگان ساسانی در شهر گور فیروزآباد قرار دارد. این رصدخانه شاهکاری از دانش ایران در آن عصر محسوب می‌شود. پروفسور «دیتریش هوف» در حفاری شهرگور فیروزآباد فارس به سازه‌ای دایره‌ای‌شکل رسید که پس ‌از مطالعه، مشخص شد، قدیمی‌ترین نمونه از رصدخانه‌های به‌دست آمده در ایران و از آن دوران ساسانی است. نمونه‌های همانندی از این سازه در دهلی و جیپور هند هست؛ ولی باتوجه به این‌که رصدخانه مراغه مربوط به دوره ایلخانان مغول و نزدیک سیصد سال پس‌از رصدخانه شهرگور بنا شده است، این سازه، قدیمی‌ترین رصدخانه ایران به‌شمار می‌رود.}

^{برج ستاره‌شناسی پیدا شده در شهر گور، از خشت و گل و کاملاً تندرست است. قطری نزدیک 65/5 متر دارد که روی آن، 12 نشانه از علامت‌های بکار گرفته شده در اندازه‌گیری‌های رصدی و سکوهایی نموداری، هست. احتمال می‌رود که سازه دایره‌یی‌شکل شهر گور برای نصب دستگاه‌های سینوسی به‌کار می‌رفته و بلندی دیواره‌های آن که بدون سقف بنا شده، نزدیک 65 سانتی‌متر بوده است.}

^{شهر گور در دوران ساسانی و از زمان پادشاهی اردشیر بابکان بنا شده و تا دوران اسلامی در حکومت عضدالدوله دیلمی بر فارس که نام آن به فیروزآباد تغییر می‌کند، اهمیت فراوانی داشته است. شواهد به‌دست آمده از حفاری‌های گذشته باستان‌شناسان نیز که دیرینگی آنها به سده چهارم هجری قمری برمی‌گردد، از رونق علمی و شهری فیروزآباد در آن دوران سرگذشت می‌کند. فارس در سده چهارم هجری قمری یکی‌از پیش‌تازان دانش اخترشناسی در سراسر ایران بوده و شهرگور نیز در این سده، هنوز اهمیت داشته است. فارس در سده چهارم هجری قمری، مرکز بزرگی برای ستاره‌شناسی است. بر پایه اسناد تاریخی، امیرعضدالدوله دیلمی در دوران حکومت خود در فارس، منش معروفی به نام عبدالرحمان صوفی را به سمت استاد ریاضی و اخترشناسی به منطقه می‌آورد و او در شهرگور که مورد دلبستگی امیرعضدالدوله بوده است، ساکن می‌شود. صوفی در سال281 هجری قمری زاده شد و در سال 335  هجری قمری در شیراز درگذشت کرد؛ او رصدهایی را در شیراز انجام داده و تاریخ‌نویسان گفته‌اند که برای زمانی در شیراز به انجام محاسبات نجومی سرگرم بوده است. حتی ابوریحان بیرونی نیز نوشته که رصد دایره البروج با وسیله‌ای به قطر 123 سانتی‌متر در شیراز انجام شده که آن وسیله را در سازه به‌دست آمده در شهرگور، کار می‌گذاشتند. صوفی، یک کره سماوی از جنس نقره نیز برای امیرعضدالدوله دیلمی ساخت که شاهکاری است و در موزه قاهره نگه‌داری می‌شود. نام علمی عبدالرحمان صوفی در تمام کتاب‌های جهان باعنوان «Azof» آمده است. هم‌چنین وقتی نام دانشمندان جهان را روی کره ماه حک کردند، نام صوفی نیز در 22 درجه جنوب و نصف‌النهار 13 درجه کره ماه به‌ثبت رسید.}

^{منار شهر گور}

^{در وسط شهر گور، مناری 4 گوش با مصالح لاشه سنگ و ملاط گچ به ارتفاع 30 متر احداث گردیده است. در خصوص ساخت این مُنار نظریه های مختلفی به شرح زیر ارائه شده است.}

     ^{منار به عنوان سمبل قدرت پادشاه}

    ^{منار، جهت دایره در آوردن و ساختن شهر}

     ^{محل ارتباط با قلعه دختر جهت اطلاع از حملات دشمن}

    ^{محل نیایش}

 ^{متاسفانه در بازدیدی که امروز از اینجا داشتم هیچ آثاری از شهر گور باقی نمانده به جز آنهایی که عکسهایشان را در بالا میبینید.....شهر گور بر زیر خروارها خاک مدفون شده.... جاده ای که به شهر گور میرسد خاکی است و بسیار افتضاح که فکر کنم شاید سالی یکبار کسی از آنجا رد نشود و این هم از شاهکارهای سازمان میراث فرهنگی ایران است.....}

---

رقص در ایل قشقایی :

  ایل قشقایی از ایلهای بزرگ کشور ایران است که در واقع کنفدراسیون بزرگی متشکل از طوایف مختلف است . رقص چنانکه گفته شد در ایل قشقایی نیز نشانه و نماد همبستگی ، اتحاد و دوستی است . درهنگام رقص همه دست در دست هم و دوشادوش یکدیگرند . در بین عشایر قشقایی رقصهای گوناگونی معمول است که در تمامی آنها زنان و مردان در کنار یکدیگرند و تقریبا" در اکثر رقصهای قشقاییان زنان و مردان هردو حضور دارند . در جشنها مردان و زنان هریک دو دستمال در دست می گیرند ، پیرامون یک دایره ی بزرگ ایستاده و با آهنگ کرنا و دهل ضمن تکان دادن دستمالها با حرکات موزون پیش می روند . چوب بازی که رقصی معمولا" مخصوص مردان است بدین ترتیب انجام می گیرد که طبال بر طبل می کوبد و کرنازن در ساز خود می دمد زنها حول یک دایره ایستاده کل Kel می کشند و مردان در میان به چوب بازی یا رقص « در مرو » می پردازند . در این بازی مردان دوبه دو با چوبهای کوتاه و یک چوب بلند با یکدیگر می رقصند و مبارزه می کنند همراه با آهنگی که به تدریج اوج می گیرد و ریتم آن تندتر می شود سعی می کنند تا با زدن چوب به پای حریف چوب بلند را تصاحب و حریف را از میدان بدر کنند و بدین ترتیب رقص ادامه می یابد تا برنده ی نهایی مشخص گردد . استفاده از لباسهای با رنگهای متنوع و شاد و دستمالهایی با رنگهای زیبا و رنگارنگ زیبایی رقصهای هنرمندانه ی قشقایی را دو چندان می کند .
همانگونه که گفته شد بدلیل جنگها و مصائب ناشی از آن و حضور کوچ نشینانی همچون ایل بختیاری و بویر احمدی و ... در مناطق استراتژیک برای دولت مرکزی ایران و راهها و جاده های بااهمیت کشور ،موسیقی و رقص در میان این ایلات بیشتر رنگ و بوی حماسی و جنگاوری دارد . اما از دیگر موسیقی و رقصهای قابل تامل در میان ایلات و عشایر ایران زمین ، موسیقی و رقصهای مرسوم در منطقه ی شرق ایران یا ایلات و عشایر استانهای شرقی شامل خراسان و سیستان و بلوچستان می باشد که بیشتر مفاهیم عرفانی را در بر می گیرد . رقص در این ایلات سوای رقص چوب و برخی رقصهای حماسی بیشتر همراه با چکامه یا چامه یا چهاربیتی های عرفانی که با سوز خاص و همراه سازهایی چون دوتار نواخته می شود ، نمادینه هایی از مفاهیم نیاز و طلب ، عشق و آرزو ، حرمان و جدایی و عبادت و پرستش عرفانی را به نمایش می گذارد و گاهی بسیار به سماع دراویش نزدیک می گردد . از مهمترین این رقصها می توان به پرستش یا عبادت مرغ حق ، نوایی یا ناز لیلی ، پرواز سیمرغ و نار حق اشاره کرد که علاوه بر زیبایی اعجاب انگیز هنر رقصندگان آن ، گنجینه ای گرانبها از چکامه های سروده شده توسط شاعران تاریخی این سرزمینها و حفظ سینه به سینه ی آنها می باشد که معمولا" با سوز و گداز فراوان در سکوت ساز یا در لحظات فرود آهنگ ، خوانده می شود و سپس موسیقی اوج می گیرد و رقصنده که در اصطلاح محلی به او بازیگر می گویند به پرواز در می آید . بسیاری از بازیگران عشایر شرق ایران خصوصا" در خراسان بازی ( رقص ) را نوعی عبادت می دانند و پیش از آغلز آن وضو می گیرند و نماز می خوانند .
علاوه بر رقصهای عرفانی در میان عشایر و ایلات خراسان ، نیز رقصهای شاد و نشاط انگیزی همچون رقص چوب و رقصهای دیگری که با نوای دهل و سرنا یا دوتار همراهی می شود وجود دارد که بیشتر در اعیاد و جشنها و پایکوبیها از آنها استفاده می شود . بخشی از این رقصها به همراه شعر و آهنگ ِ زمینه شان بیان کننده ی حماسه هایی پرشور از سرداران و قهرمانان تاریخی و مردمی این سرزمین است .
بی شک رقص و ترانه های محلی عشایر بخشی از گوهر گرانبهای فرهنگ و فولکلور این سرزمین است که نشان از مردمی صبور، سلحشور، سخت کوش ودو ستدار آب و خاک سرزمین مادریشان ایران بزرگ دارد و نشان دهنده ی سابقه ی تاریخی فرهنگی غنی و غرورآفرین در این سرزمین است .کنکاش در هر بخش از هنر اصیل ایرانی به یقین به خوبی نشان از این موضوع دارد که هرگاه فرهنگ اصیل ایرانی که ریشه در تاریخ باستانی آن دارد ،از زیر یوغ اسارت و تهاجم فرهنگهای دیگر خارج شده و فرصت نفس کشیدن یافته ، مفاهیمی سرشار از انسانیت و احترام به انسان و خصوصا" توجه به برابری و حقوق تمامی اقشار جامعه ی بستر و به ویژه احترام و رعایت حقوق زنان به عنوان یکی از کلیدی ترین و مهمترین پایه های جامعه رخ نشان داده است . در یک کلام هر بخش از فرهنگ ایران زمین نشانگر بخش دیگری از عظمت روح انسانهای پدیدآورنده آن است . انسانهایی عاشق که همیشه واژه ی انسانیت را اعتلا بخشیده اند .