خانه 217 روستای ایران با انرژی خورشیدی روشن می شود

٢١٧ روستای ایران پول برق نمی‌دهند. خانه آنها مثل بقیه مردم کنتور برق دارد اما این کنتورهای برق برای تسویه‌حساب نیست! کنتورهای برق این ٢١٧ روستا تنها برای آن است که به اهالی فهمانده شود انرژی خورشید چقدر قیمت دارد و روستاییان ارزش پنل‌های خورشیدی را بدانند و از آن مراقبت کنند. حالا تصاویر روستای سی‌چانلو که در تاکستان استان قزوین واقع شده است دست به دست در فضای مجازی می‌چرخد.

سهیلا روزبان

ایران آنلاین /روستایی با پشت‌بام‌های آبی! که با پنل‌های خورشیدی پوشانده شده‌اند. سی‌چانلو حدود یک دهه است تمام برق مورد نیاز خود را از خورشید می‌گیرد و روستاییان نه ‌تنها پولی برای برق نمی‌دهند بلکه اضافه برق تولیدی‌شان را می‌توانند به وزارت نیرو بفروشند. گر چه خرید برق اضافه برای تمام روستاها اجرایی نشده است اما وزارت نیرو تصمیم دارد خرید تضمینی برق خورشیدی را به صورت جدی دنبال کند. حالا روستای سی‌چانلویی‌ها لقب زیست‌محیطی‌ترین روستای ایران را به یدک می‌کشد اما ولی‌الدین مصلحتی‌شربیانی، پدر برق روستایی ایران به «شهروند» می‌گوید که تنها سی‌چانلو نیست که تمام برق مصرفی خود را از خورشید تأمین می‌کند و در حال حاضر ٢١٧ روستا در سراسر کشور برق‌شان را از نیروگاه‌هایی خورشیدی به دست می‌آورند. گویا قرار است تا پایان امسال تعداد روستاهای خورشیدی به ٣٠٠ روستا برسد. بخشی از روستاهایی که برق مصرفی‌شان را از انرژی خورشید تأمین می‌کنند، اتفاق ناگریز بوده‌اند. هزینه اتصال این روستاها به شبکه برق به دلایلی مثل صعب‌العبوربودن یا واقع‌شدن در نقاط کوهستانی بسیار بالاست و تأمین برق‌شان از روش‌های مرسوم و اتصال به شبکه برق حداقل ٥ برابر و در برخی موارد حتی ٩ برابر ایجاد نیروگاه‌های خورشیدی هزینه‌بردار است. همین موضوع موجب شده است که دولت برق روستاهای صعب‌العبور را از پنل‌های خورشیدی تأمین کند و بخش دیگری از روستاییان می‌توانند به شبکه برق روستایی دسترسی داشته باشند و شهری‌ها در صورت تمایل می‌توانند پنل‌ها را به صورت شخصی خریداری کرده و برق اضافه‌شان را به وزارت نیرو بفروشند.

٣٠٠ روز آفتابی در ایران
«ایرانی‌ها باید با سرعت بیشتری انرژی‌های تجدیدپذیر مانند خورشید را جدی بگیرند.» این نکته‌ای است که غالب کارشناسان به آن تأکید می‌کنند؛ زیرا ایران از نظر انرژی خورشیدی صاحب مزیت است. طبق اطلاعات مندرج در وب‌سایت سازمان‌ انرژی‌های تجدیدپذیر، ایران با داشتن ۳۰۰ روز آفتابی در بیش از دوسوم کشور و متوسط تابش5/4 تا ۵/۵ کیلووات ساعت بر مترمربع در روز از جمله کشورهایی است که پتانسیل بالایی در زمینه انرژی خورشیدی دارد. این در حالی است که به گفته دبیر ستاد توسعه فناوری انرژی‌‌های تجدیدپذیر معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری، در سبد کلی انرژی هنوز تجدیدپذیرها سهم نمایانی ندارند و سهم آنها به کمتر از یک‌درصد و حتی شاید کمتر از نیم‌درصد می‌رسد. سیروس وطن‌خواه می‌گوید: ظرفیت برق تولیدی کشور حدود ۷۰‌هزار مگاوات (هر مگاوات یک‌میلیون وات) نیروگاهی است و کل ظرفیت نصب‌شده تجدیدپذیرها به ۳۵۰ مگاوات نمی‌رسد.
اما حالا ایران قصد دارد تا ‌سال ۲۰۳۰ میلادی، ۷۵۰۰ مگاوات برق از انرژی خورشیدی تولید کند که این میزان بیش از ٧ برابر برق تولیدی از نیروگاه اتمی بوشهر خواهد بود. هدف‌گذاری که دستیابی به آن چندان هم دشوار به نظر نمی‌رسد. بررسی‌ها نشان می‌دهد که هر مترمربع هر ساعت به‌ طور متوسط ۲۲۰ کیلووات ساعت انرژی تابشی خورشید دریافت می‌کند؛ به عبارت دیگر اختصاص یک‌درصد از کل مساحت کشور با کارآمدی ۱۰‌درصد به انرژی خورشیدی منجر به تولید حدود ۹‌میلیون مگاوات ساعت روزانه انرژی می‌شود.
سهم2/8درصدی انرژی‌های تجدید‌شونده
بر اساس آخرین بررسی آماری وضع انرژی که شرکت بریتیش پترولیوم ژوئن ۲۰۱۷ منتشر کرد (آمارها ‌سال ۲۰۱۶ را در برمی‌گیرد) امروزه ٣٩,٢‌درصد انرژی مورد نیاز جهان از نفت، ٢٩.٢‌درصد از گاز، ٢٩.٢‌درصد از زغال‌سنگ، ٦.٨‌درصد از انرژی برق آبی، ٤.٤‌درصد از انرژی هسته‌ای و ٢.٨‌درصد از انرژی‌های تجدیدشونده تأمین می‌شود.
با آن‌که سهم انرژی‌های تجدیدشونده زیاد نیست، اما آمارها از افزایش ٢‌درصدی اتکا به این نوع از انرژی‌ها حکایت می‌کند (در دهه قبل این نوع انرژی‌ها از کل انرژی‌های جهان تنها ۸ دهم‌درصد بوده است). حالا شرایط به گونه‌ای شده که بعضی کشورها مانند کاستاریکا ، دانمارک و ایسلند میزان قابل توجهی از انرژی مورد نیاز خود را از منابع تجدیدپذیر ازجمله انرژی خورشیدی تأمین می‌کنند. امروزه چین (۱۸درصد)، ژاپن (۱۴درصد)، آلمان و آمریکا (بیش از ۱۳درصد) برای تأمین نیازهای خود به منبع لایزال خورشید روی آورده‌اند تا از آلودگی ناشی از سوخت‌های فسیلی رها شوند، با پایان‌یافتن منابع نفتی جهان نگران نباشند، نیازهای روزافزون خود به انرژی را پاسخ دهند و از برکات بی‌شمار این منبع برخوردار شوند.
با وجود همه این آمارها، میزان تولید انرژی‌های تجدیدشونده شامل منابع مختلف خورشیدی و بادی در ایران به‌درستی مشخص نیست و با وجود سیاست‌های تشویقی دولت ازجمله خرید تضمینی برق نیروگاه‌های خورشیدی برای ۲۰‌ سال و به قیمت ٧ برابر قیمتی که دولت می‌فروشد، از کمتر از ٢‌درصد تا نزدیک به یک‌درصد متفاوت است.
در این میان برخی از کارشناسان قیمت پایین حامل‌های انرژی را یکی از دلایل توسعه‌نیافتن این نوع از انرژی‌ها در کشور می‌دانند. صالحی، عضو اتاق بازرگانی با اشاره به قیمت پایین انرژی در ایران در مقایسه با دیگر کشورها، می‌گوید: با آن‌که در ایران هم اقداماتی در این خصوص انجام شده اما  این برنامه‌ها در وهله اول باید بر مبنای یک نقشه راه مشخص انجام شوند. برنامه کوتاه‌مدت، میان‌مدت و درازمدت کشور در این خصوص و حمایت‌ها از بخش‌ها و سازوکار آن باید مشخص شود؛ تنها در این صورت می‌توان انتظار آینده‌ای روشن برای استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر در بخش کشاورزی داشت. در غیر این صورت جمع همه فعالیت‌های خودجوش پراکنده و بدون هدف در این زمینه نتایج مطلوبی نخواهد داشت.
اما در مورد اسناد بالادستی که مسیر کلی کشور را در زمینه انرژی‌های تجدیدپذیر مشخص کنند، اسنادی از قبل تصویب شده و سند ملی توسعه دانش‌بنیان انرژی‌های تجدیدپذیر هم در انتظار ابلاغ است.
١٣‌میلیون تومان هزینه ایجاد ظرفیت تولید هر کیلو وات برق خورشیدی در کرمان
حالا روستاهای ایران برای استفاده از انرژی خورشید پیشگام بوده‌اند. شاید از خود بپرسید که هزینه ایجاد نیروگاه‌های خورشیدی در این روستاها چقدر است. در آخرین قرارداد امضاشده، توانیر به ازای ایجاد ظرفیت تولید هر کیلو وات برق حاصل از ایجاد نیروگاه‌های خورشیدی دراستان کرمان بین ١٢,٥ تا ١٣‌میلیون تومان به پیمانکاران پرداخت می‌کنند. شاید در نگاه سطحی تولید برق از محل انرژی‌های خورشیدی گران به نظر برسد اما مجری برق روستایی کشور می‌گوید: تأمین برق این روستاها از طریق روش‌های مرسوم در کشور و اتصال به شبکه برق حداقل ٥برابر و در برخی موارد حتی ٩برابر ایجاد نیروگاه‌های خورشیدی اعتبار نیاز دارد. روستاهایی که در برخی موارد برق‌رسانی به آنها به ازای هر کیلومتر ١٠٠‌میلیون تومان آب می‌خورد و اتصال به شبکه برق برای آنها مقرون به‌صرفه نبوده یا حتی در برخی موارد امکان‌پذیر نیست، به استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر حرکت کرده‌اند. حالا ٢هزار و ٣٥٠ خانواده روستایی ٢٤٠٠ مگاوات انرژی خورشیدی تولید می‌کنند.
به گفته ولی‌الدین مصلحتی‌شربیانی، پدر برق روستایی ایران، ‌سال گذشته ١٢٨‌میلیارد تومان برای برق‌رسانی به روستاهای کشور هزینه شده و امسال نیز اعتباری حدود ٩٢‌میلیارد تومان برای اجرای این طرح در روستاهای کشور درنظر گرفته شده که ٤٢‌میلیارد و ٥٠٠‌میلیون تومانش از محل اخذ عوارض برق بوده و مابقی از محل اعتبارات داخلی سازمان است.
کرمان، خوزستان و لرستان
 رکورددار برق خورشیدی
درحالی که تصور عموم این است که استفاده از نیروگاه‌های خورشیدی در استان‌های جنوبی کشور که بیش از دیگر استان‌ها در معرض تابش نور خورشید قرار دارند، رونق بیشتری داشته باشد، پدر برق روستایی کشور اجرای این طرح در سیستان‌وبلوچستان را ناممکن می‌داند. به گفته او، نیروگاه‌های خورشیدی که تولید برق روزانه آنها یک کیلو وات است، جوابگوی گرمای بالا و مصرف برق کولرهای گازی در این استان نیست. مصلحتی در ادامه گفت: کرمان، خوزستان و لرستان بیشترین سهم را از نیروگاه‌های خورشیدی نصب‌شده در روستاها را از آن خود کرده‌اند.
او در ادامه سخنان خود اشاره‌ای هم به مشکلات نصب پنل‌های خورشیدی در کشور داشت و گفت: در برخی موارد به دلیل صعب‌العبوربودن روستاها، پنل‌ها را توسط کوله‌بران حمل کرده یا در روستاهای کوهستانی از بالگرد برای انتقال آنها استفاده می‌شود.
خرید تضمینی برق در ٢٠‌سال
حالا در شرایطی نیاز روزانه هر خانواده روستایی به برق روزانه ٣٠٠وات برآورد می‌شود که میزان برق تولیدی حاصل از نیروگاه‌های خورشیدی به‌طور میانگین روزانه یک کیلووات یعنی ٣برابر نیاز خانوارهاست. البته به گفته مسئولان، توانیر به دلیل شرایط خاص این روستاها امکان خرید برق اضافی این خانوارهای روستایی را ندارد اما وزارت نیرو طی طرحی تضمین داده که هر کیلو وات برق تولیدشده توسط این پنل‌ها را به صورت تضمینی طی ٢٠‌سال به قیمت ٧٠٠ تومان خریداری می‌کند./