منشأ گرمای خورشید
هیچ یک از منابع انرژی که تا کنون شناخته شده اند نتوانسته اند درجه حرارتی را که در خورشید وجود دارد را تولید کنند. با دست یابی انسان به انرژی اتمی و کشف رازهای اتم و انرژی نهفته در آن به نظر می رسد که انسان تا حدودی به رمز و راز و چگونگی اتفاقاتی که در خورشید به وقوع می پیوندد و باعث تولید چنین انرژی عظیمی میشود پی برده است.
در گذشته تصور می شد که خورشید یک توده بسیار عظیم از مواد سوختی مثل زغال سنگ یا نفت است که در حال سوختن می باشد. اما امروزه دانشمندان معتقدند خورشید یک کوره هسته ای بسیار بزرگ است که در آنجا عمل همجوشی هسته ای اتفاق می افتد. در خورشید دو اتم هیدروژن با هم همجوشی هسته ای حاصل نموده و تبدیل به یک اتم هلیم می شوند. در این فعل و انفعال مقداری از جرم هیدروژن در هنگام تبدیل هیدروژن به هلیم ناپدید می شود و به ازای آن انرژی گرمایی فوق العاده زیادی تولید می شود.
از دو طریق می توان انرژی هسته ای (اتمی) تولید کرد. یکی از طریق شکافت هسته ی اتم و آزاد سازی انرژی نهفته در آن و دیگری همجوشی دو اتم از یک عنصر و تشکیل یک اتمِ یک عنصر سنگین تر، در روی زمین روش اول یعنی شکافت هسته اتم و استفاده از انرژی آن در راکتور های هسته ای یا همان نیروگاه های اتمی انجام می شود. اما روش دوم یعنی همجوشی دو اتم، به دلیل سخت بودن شرایط انجام آن هنوز عملی نشده است.
شرایط لازم برای انجام عمل همجوشی هسته ای عبارتند از: 1- دمای بسیار بالا، 2- فشار بسیار بالا. از آنجا که هیچ کدام از این دو شرط هنوز توسط انسان قابل انجام نیست، عمل همجوشی هسته ای تا کنون در روی زمین انجام نشده است. اما در خورشید هر دو شرط فراهم است. دما در مرکز خورشید حدود 15 میلیون درجه سانتی گراد و فشار 1220 اتمسفر یعنی دقیقاً 1220 برابر فشار روی کره زمین است. در چنین شرایطی دو اتم هیدروژن با انرژی بسیار زیاد با یکدیگر برخورد کرده و در ضمن تبدیل به یک اتم هلیم مقدار ناچیزی از جرم خود را از دست داده و در مقابل، انرژی فوق العاده زیادی تولید می کنند. گرمای تولید شده از این واکنش هسته ای مقداری صرف انجام همجوشی اتم های هیدروژن دیگر می شود و بخش دیگر آن بصورت تشعشع وارد فضای لایتناهی می شود و فقط قسمت بسیار ناچیزی از آن پس از طی نمودن فاصله میان خورشید و زمین، به زمین می رسد.
در خورشید در هر ثانیه 564 میلیون تن هیدروژن به 560 میلیون تن هلیم تبدیل می شود و 4 میلیون تن تفاوت جرم هیدروژن و هلیم در عین این عمل به انرژی عظیمی تبدیل می شود. مقدار انرژی که خورشید به زمین می تابد معادل 1017×2 ژول در هر ثانیه است. برای آنکه به بزرگی این مقدار انرژی گرمایی پی ببریم باید گفت که هرگاه بخواهیم درجه حرارت یک کیلو گرم آب را یک درجه سانتی گراد افزایش دهیم، باید 4200 ژول گرما مصرف کنیم. با توجه به این نکته پی می بریم که خورشید چه انرژی عظیمی را در هر ثانیه به زمین می فرستد. البته قسمت اندکی از انرژی خورشید به زمین می تابد. دانشمندان محاسبه کرده اند که از این مقدار کم انرژی حدود 33 درصد بدون تغییر قبل از رسیدن به زمین توسط زمین منعکس می شود و به فضا باز می گردد و 45 درصد آن به صورت انرژی حرارتی به بیرون باز می گردد و فقط 22 درصد آن برای تبخیر آب های سطحی و آب دریا ها و کمتر از 001/0 درصد آن صرف عمل حیاتی فتوسنتز می شود. قابل توجه است که قسمت عمده اشعه های مضر خورشید از جمله اشعه ماوراء بنفش خورشید توسط لایه ی ازون در جو اطراف زمین منعکس می شود و زمین از این اشعه های مضر محافظت می شود.